Spis treści:
- Najczęstsze przyczyny pożarów dachów w Polsce
- Drewno i jego podatność na ogień
- Materiały niepalne i ogniochronne izolacje
- Pokrycia dachowe a bezpieczeństwo pożarowe
- Instalacje i systemy zabezpieczeń technicznych
- Czujniki dymu, gazu i ognia
- Tabela: Klasyfikacja odporności ogniowej materiałów budowlanych
- Zabezpieczenie dachu przed ogniem
Najczęstsze przyczyny pożarów dachów w Polsce
Większość pożarów w obrębie dachu wynika z czterech głównych przyczyn: uderzeń pioruna, zapalenia sadzy w kominie, iskrzenia instalacji elektrycznej oraz awarii paneli fotowoltaicznych.
Każdy z tych scenariuszy może doprowadzić do błyskawicznego rozprzestrzenienia ognia. Szczególnie groźne są pożary instalacji PV, które obejmują nie tylko panele, ale także przewody i inwertery. Iskrzenie w połączeniach kabli lub przegrzewające się komponenty często stają się punktem zapalnym dla łatwopalnych elementów dachu.
Do pożarów przyczyniają się również niewłaściwie zaprojektowane instalacje elektryczne na poddaszu oraz zaniedbania związane z brakiem zabezpieczeń odgromowych. W sytuacji zagrożenia najważniejsze jest zapewnienie czasu na ewakuację oraz ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia, co można osiągnąć dzięki odpowiednim materiałom i rozwiązaniom budowlanym.
Drewno i jego podatność na ogień
Więźby dachowe wykonywane są głównie z drewna, które zalicza się do materiałów łatwo zapalnych o klasie reakcji na ogień D-s2, d0.
Mimo że powierzchniowe zwęglenie drewna tworzy pewną barierę dla ognia, w przypadku elementów o niewielkim przekroju nie jest to wystarczająca ochrona. Kluczowe znaczenie ma rodzaj drewna i jego gęstość – im wyższa, tym lepsza odporność na ogień.
Zabezpieczenie drewna obejmuje jego czterostronne struganie, fazowanie krawędzi oraz impregnację ciśnieniową środkami ograniczającymi palność. Stosuje się preparaty oparte na fosforanie amonu, siarczanie amonu czy kwasie borowym. Istotne jest, by unikać tarcicy niestruganej i niezaimpregnowanej, która łatwo się zapala.
Materiały niepalne i ogniochronne izolacje
Wełna mineralna to jeden z najlepszych materiałów izolacyjnych pod względem odporności ogniowej – klasyfikowana jako A1, niepalna.
Wełna kamienna znosi temperatury do 1000°C, a szklana – do 700°C. Jej główną funkcją jest odizolowanie konstrukcji nośnych od źródła ognia. Specjalistyczne płyty ogniochronne, zawierające mniej lepiszcza i mające większą gęstość, stosuje się w miejscach szczególnie narażonych na zapłon.
Elementy wewnętrznej zabudowy – zwłaszcza płyty gipsowo-kartonowe typu F, DF, FH2 – podnoszą odporność pożarową poprzez spowolnienie destrukcji drewnianych elementów. Ich grubość, liczba warstw i sposób montażu wpływają na klasę odporności ogniowej przegród. Przykładowo, sufit o klasie REI 60 wymaga potrójnej okładziny z płyt typu A.
Pokrycia dachowe a bezpieczeństwo pożarowe
Największą odporność na ogień mają pokrycia mineralne – dachówki cementowe, betonowe, łupek naturalny oraz płyty cementowo-włóknowe.
Nie zapalają się i skutecznie chronią więźbę. Pokrycia metalowe, choć niepalne, mogą się deformować pod wpływem temperatury i odsłonić drewno. Z kolei naturalne pokrycia, takie jak strzecha czy wióry, wymagają bardzo intensywnej impregnacji, aby spełniały minimalne standardy bezpieczeństwa.
Instalacje i systemy zabezpieczeń technicznych
Awarie instalacji elektrycznych i gazowych to częste źródła pożarów. Kluczowe jest ich prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie przez osoby posiadające stosowne uprawnienia.
Przewody nie powinny stykać się z drewnem. Konieczne są bezpieczniki różnicowoprądowe i instalacje przystosowane do wysokiego obciążenia. Na poddaszach szkieletowych stosuje się puszki i przewody ognioodporne, co znacznie zmniejsza ryzyko pożaru.
Ochrona odgromowa odgrywa rolę w przypadku domów wyższych niż 15 m, o powierzchni przekraczającej 500 m² lub zbudowanych z materiałów łatwo zapalnych. Składa się z przewodów uziemiających, zwodów i ograniczników przepięć. Dobór systemu musi opierać się na dokładnej ocenie ryzyka.
Czujniki dymu, gazu i ognia
Systemy alarmowe w postaci czujek dymu, czadu, ognia i gazu mogą uratować życie, ostrzegając mieszkańców na długo przed rozprzestrzenieniem się pożaru.
Montowane są zazwyczaj pod sufitem w centralnej części pomieszczenia. Najskuteczniejsze są czujki multisensorowe – wykrywające kilka rodzajów zagrożeń jednocześnie. Czujniki gazu instaluje się na wysokości około 150 cm. Można je zintegrować z systemem inteligentnego domu – automatycznie odetną dopływ gazu i uruchomią wentylację.
Klasyfikacja odporności ogniowej materiałów budowlanych
| Materiał | Klasa reakcji na ogień | Emisja dymu (s) | Skapywanie (d) | Temperatura zapłonu (°C) |
|---|---|---|---|---|
| Wełna mineralna (kamienna) | A1 | s1 | d0 | >1000 |
| Wełna mineralna (szklana) | A1 | s1 | d0 | >700 |
| Drewno strugane, impregnowane | D-s2 | s2 | d0 | 210–350 |
| Płyta gipsowo-kartonowa typu DF | A2 | s1 | d0 | ~300 |
| Pokrycie dachowe z betonu | A1 | s1 | d0 | niepalne |
| Blacha stalowa | A1 | s1 | d0 | niepalne (ulega deformacji) |
| Styropian bez zabezpieczeń | E–F | s3 | d2 | <300 |
Zabezpieczenie dachu przed ogniem
Zabezpieczenie dachu przed ogniem to inwestycja w bezpieczeństwo mieszkańców i trwałość budynku. Kluczowe znaczenie mają: odpowiednie materiały konstrukcyjne i izolacyjne, przemyślana zabudowa wewnętrzna, sprawne instalacje oraz systemy ochrony – zarówno pasywne, jak i aktywne.
Tylko kompleksowe podejście, obejmujące również systemy wczesnego ostrzegania, daje realną szansę na uniknięcie tragedii lub ograniczenie jej skutków. Pożar nie zawsze musi oznaczać całkowitą katastrofę – jeśli budynek został przygotowany na jego nadejście.
Źródło: Murator